Mutkili Xelîl Xeyalî’nin Fotoğrafları

Saîd-î Kurdî kendisi için ‘Milli Onurumuz’ demiştir. Jîn dergisinde yazılar yazan Xelîl Xeyalî 1900-1920 Kürd örgütlenmeleri arasında yer aldı.

Bitlis Mutkili Xelîl Xeyalî 1864-1946 yılları arasında yaşamıştır.

ilk Kürdçe alfabe ve dilbilgisi kitabını ve ilk Kürdçe düzyazıyı yazmıştır. Kürdçe’nin Kurmanci, Zazaki lehçeleriyle, Türkçe, Farsça, Arapça ve Fransızca’yı bilen bir Kürd aydını idi Xeyalî.

Fotoğrafları ilk defa Bitlisname sayfası tarafından paylaşılmakta.

Saîd-î Kurdî kendisi için ‘Milli Onurumuz’ demiştir. Jîn dergisinde yazılar yazan Xelîl Xeyalî 1900-1920 Kürd örgütlenmeleri arasında yer aldı. Kürd öğrencilerini okutturup dernekler açtırdı. Kürdçe’nin Kurmancî lehçesinde bir elifbâ kitabı da yazdı. Kürdçe üzerine çalışmalar yürüttü.

Xeyalî’inin Ankara’daki mezar yeri tespit edildikten sonra, Bitlis Düşünce ve Akademik Çalışma Grubu (Bitlisname) olarak bir kaç sene önce de ziyaret edilmişti.

Bitlisli Xeyalî’yi rahmet ve saygıyla anıyoruz.

Ey kardeşler! Adavet, düşmanlık ve husumeti kalbinizden çıkarınız, barışınız, “Müminler kardeştir” hükmünü nazar-ı dikkate alınız. Arkadaşlar, okullar açınız, çocuklarınızı ilim öğretmeye çalıştırınız; bilgisizlik ayıbını onlara layık görmeyiniz . “Beşikten mezara kadar ilmi arayınız” emrine sarılıp uymak bize farzdır. Ey ulema-yı navdar, ey nüfus ve iktidar sahibi Kürt liderleri, iyice biliniz ki milletimizin hayatı, Kurdistan’ın selameti sizin ittifakınız da, gayretinizde, hamiyetinizdedir.

Reddedilmesi gereken kötü adetleri bırakın. Kürt bireylerini barıştırınız, hayır ve şerri onlara anlatınız. Öncülük ediniz. Öncülüğünüz Kurdistan’ın yararına faidesine,milletin terakki ve yükselmesi konusunda olsun,nefsiniz yani kendiniz için olmasın.

Kıyameti hatırınıza getiriniz. Bu alem-i fanide namınızı iyilikle bırakınız. ”Allah sana iyilik ettiği gibi sende iyilik et” ayet-i kerimesini aklınızdan çıkarmayınız.

Xelîl Xeyalî: Kurdistan, sen ne kadar mukaddes, ne kadar latifsin!

Lale bahçelerinden, şehitlerin kanından,sünbül ve reyhanların yiğitlerin yüz hoşluğundan oluşmuştur.Xelîl Xeyalî: “Ah, bu zalimler önce biz Kürtleri okuyup yazmaktan, sonra ticaret ve ziraatten mahrum bıraktılar; sonra da hakkımızda istediklerini yaptılar, aksini, tersini söylediler…

Allah’ı ve Peygamberi hatırlarına getirmediler. İttihad Cemiyetinin (ittihad-ı tekrakkiyi kast ediyor) himmeti, askerlerimizin yardımıyla Anayasa ilan edildi. Zulüm ve istibdad belası üzerimizden kaldırıldı. Muhterem miletvekillerimiz toplandılar, Mecliste vatan’ın “Kürdistan’ın” durumlarını konuşacaklardı. Allah onlara muvaffakıyet versin, hainlerin gözünü kör etsin.”