İbn-Haldun Mukaddime Eserinde Kürtlerin Yaşadığı Yerler

İbn-i Haldun tarafından 780 (1378) yılında Fas’ta kaleme alın Mukaddime Tarih, iktisat, sosyoloji, siyaset gibi birçok sosyal bilim için temel teşkil eden görüşleri içinde barındırır.

Kürtlerin Yaşadığı Yerler “Fırat ve Dicle nehirlerinin arasında kalan yere, bu iki nehir Bağdat’ta birleşmeden evvelki sahaya Cezire (Mabeyne’n-nehreyn, Mezopotamya) diyarı denir. Dicle nehri, Bağdat’tan ayrıldıktan sonra, doğudan bir nehirle (Kerh ırmağı ile) birleşir. Bu nehir, Dicle’nin doğusundan gelir, doğu istikametinde Bağdat’ın karşısındaki Nehrivan iline varır, sonra güneye sarkar, üçüncü iklime geçmeden evvel Dicle’ye karışır.

Celûla ili, bu nehirle Irak ve Acem dağları arasında kalır. Bunun doğusunda ve dağın yanında Halvan vilayeti ve Saymara (Sumeyre) bulunur.” “Bu kısmın batı parçasına gelince, bunun önünde bir dağ belirir, bu dağ Kürdistan dağından (Acem dağı) başlayarak doğu istikametinde devam eder, bu kısmın sonunda son bulur. Bölgeyi ikiye ayıran bu dağa Şehrizor adı verilir. Bunlardan güneye düşen Hunacan beldesi, İsfahan’ın kuzeybatısında bulunur. Ortasında Nihavend ilinin bulunduğu bu parçaya Behlus (Helûs, Pehlus) diyarı adı verilir.

Parçanın kuzeyinde, iki dağın birleştiği noktanın batısında Şehrizor beldesi vardır. Dînever (Deynever) ise doğuda bu kısmın sonunda bulunur. İkinci küçük parçada ise Ermenistan’ın uç kısmı yer alır. Buranın merkezi Merağa’dır. Irak dağının bu şehrin karşısına düşen yerine Bâriya (Bârimma) adı verüir. Kürtlerin mesken edindiği yer burasıdır. Dicle üzerindeki Büyük ve Küçük Zâp ırmakları bu dağın ötesindedir.” “İran (Fars) şehirlerinin kuzeye doğru alt tarafında ve denizin ucunda Hûzistan beldesi vardır. Ahvâz, Tüster, Sâdâ.-Sabûr, Süs, Râme, Hürmüz ve daha başka yerler buraya dahildir. Fâris ile Hûzistan arasmda sınır olan Er’recanda buradadır. Hûzistan beldesinin doğusundaki Ekrâd (Kürd) dağları îsfehan bölgesine bitişir. Kürtlerin meskenleri ve yaşadıkları yerler burasıdır. Dolaştıkları sahalar ise buranın da Fâris topraklardır. Buraya Rüsum (Resum-Zumum) adı verilir. İklimin yedinci kısmında, batı cihetinden üst taraflarda Kafs dağının geriye kalan bölümü vardır.

Burasını, güneyden ve kuzeyden Kirman ve Mekran ülkeleri takip eder. Ruden, Şirecan, Cireft, Yez-deşir ve Behrec buranın şehirleridir. Kirman topraklarının kuzeye doğru olan alt kısımlarında, İsfehan’a kadar uzanan Fâris ülkesinin geriye kalan bölümü vardır. Bu kısmın kuzeybatı ucunda îsfehan bulunur.”

İbn-Haldun Mukaddime 1.Cilt “Kürtler ve Yaşadığı Yerler Bölümü.”

Bitlisname.com kaynak gösterilmeden yayımlanamaz.